Βιβλιοθήκη 9ου Δημοτικού Σχολείου Λιβαδειάς

 

Ο ένατος μήνας του έτους. 

Έχει 30 ημέρες και είναι ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου. 

Ωστόσο, την εποχή που το ρωμαϊκό έτος άρχιζε το Μάρτη, ο Σεπτέμβριος κατείχε την έβδομη θέση στη σειρά των μηνών, όπως δείχνει και τ' όνομά του. Γιατί septem στα λατινικά σημαίνει εφτά. Όταν πρώτος μήνας καθιερώθηκε από το Νουμά Πομπίλιο ο Γενάρης, τότε ο Σεπτέμβρης έγινε ένατος.

Η 1η Σεπτέμβρη ήταν κι αυτή για τους Ρωμαίους ένα είδος πρωτοχρονιάς. Την ονόμαζαν indictio (ινδικτιώνα), που σημαίνει κατανομή φόρων ("επινέμηση"). Γιατί το μήνα Σεπτέμβριο έχουν πια συγκεντρωθεί όλα τα εισοδήματα, και το κράτος όριζε τότε στον κάθε νοικοκύρη τι φόρο πρέπει να πληρώσει απ' την παραγωγή του. 'Ηταν σαν να λέμε ένα είδος αρχής του οικονομικού έτους.

Ονομαζόταν και  «χρονογράφος», γιατί επικρατούσε η πίστη ότι κατά τον μήνα αυτό ο χάρος «γράφει» εκείνους που πρόκειται να πεθάνουν κατά τη διάρκεια του χρόνου.

ΓΙΟΡΤΕΣ

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (8/9). 

Η γέννηση αυτή σηματοδοτεί τη λύση της κατάρας της προπατορικής ενοχής.

Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ (14/9). 

Στις εκκλησίες μοιράζεται την ημέρα αυτή βασιλικός, που πηγάζει από την παράδοση, ότι στο μέρος όπου βρέθηκε ο Τίμιος Σταυρός είχε φυτρώσει το αρωματικό αυτό φυτό, γι’ αυτό και ο βασιλικός λέγεται και «σταυρολούλουδο». Με το βασιλικό αυτό από την εκκλησία και με αγιασμό της ημέρας ετοιμαζόταν το νέο προζύμι για όλη τη χρονιά.
Μία γιορτή που αποτελούσε χρονικό σταθμό στις τοπικές αγροτικές & ποιμενικές εργασίες και λαμβανόταν σαν αρχή ή το τέρμα για τις σχετικές συμβάσεις.

Οι αγροτικές εργασίες έδωσαν κι άλλες ονομασίες στο μήνα αυτό, όπως Σταυριάτης ή Σταυρίτης και Σταυρός, Πετμεζάς, Χινόπωρος, Ορτυκολόγος (λόγω του περάσματος των ορτυκιών που αποδημούν), Τρυγομηνάς ή Τρυγητής (λόγω τρύγου) κ.ά. 

Θεωρείται επίσης ο μήνας των μεγάλων παζαριών (εμποροπανηγύρεις).

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Τρύγος.
Όργωμα χωραφιών, για αν σπείρουν πρώιμα δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη), ή διάφορα όσπρια (φακή, κουκιά, μπιζέλια κ.λ.π.)
Φύτεμα αειθαλών δέντρων & φραουλών.
Σπέρνουν ραδίκια, σπανάκια, αντίδια, μαρούλια, κάρδαμο, ρόκα, μαϊντανό, αντράκλα, ραπανάκια, λάχανα & κουνουπίδια.
Συνεχίζεται το μάζεμα του καπνού.
Απολυμαίνουν τα κοτέτσια.
Πάχυνση βοδιών & χοίρων.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

«Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια».
«Αν βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο».
«Τον τρυγητή τ’ αμπελουργού, πάνε χαλάλι οι κόποι».
«Στον τρυγητή σιτάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε».
«Του Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά καλά μας φέρνουν».
«Βοηθάει ο Αι- Γιάννης και ο Σταυρός, γιομίζει το αμπάρι κι ο ληνός».
«Θέρος, τρύγος, πόλεμος».
«Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα» [=ισημερία]
«Του Σταυρού αρμένιζε και του Σταυρού δένε».
«Του Σταυρού κοίτα και τ’ Αϊ Γιωργιού ξεκίνα».
«Του Σταυρού σταύρωνε και δένε».
«Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε».